Fazy rozwoju demograficznego społeczeństw

Czym są fazy rozwoju demograficznego?

• Każde społeczeństwo na świecie podlega zmianom faz demograficznych.

• Każde społeczeństwo znajduje się aktualnie w jakiejś fazie rozwoju demograficznego.

• Fazy demograficzne w poszczególnych społeczeństwach mają inną długość trwania, a ich zmiany przebiegają w różnym tempie.

• Fazy rozwoju demograficznego tworzą model przejścia demograficznego (inaczej teorię rozwoju demograficznego).

Liczba faz rozwoju demograficznego

Wyróżnia się 5 faz rozwoju demograficznego:

I – przedtransformacyjna,

II – początek transformacji,

III – intensywna transformacja,

IV – późna transformacja,

V – regres demograficzny.

Fazy rozwoju demograficznego – schemat

Fazy rozwoju demograficznego przedstawia się na osi czasu w postaci wykresów liniowych, które pokazują:

• współczynnik urodzeń,
• współczynnik zgonów,
• liczbę ludności.

Poszczególne fazy są opisywane rzymskimi cyframi nad wykresami – jak niżej.

Dodatkowo między wykresami współczynnika urodzeń i współczynnika zgonów zaznacza się konkretne obszary, które pokazują:

• jak się zmienia współczynnik przyrostu naturalnego,
• zjawisko eksplozji demograficznej, 
• zjawisko regresu demograficznego.

Fazy rozwoju demograficznego – opis

Struktura wieku i płci w poszczególnych fazach

• W każdej fazie rozwoju demograficznego jest inna struktura wieku i płci społeczeństwa. Dlatego dla każdej fazy jest charakterystyczna inna piramida wieku i płci społeczeństwa.

• Wraz z kolejnymi fazami: 

  piramida jest coraz wyższa, bo ludzie żyją coraz dłużej, 
  zmniejsza się podstawa piramidy, bo rodzi się coraz mniej dzieci,
  stopniowo poszerza jej szczyt, bo przybywa ludzi starszych.

Eksplozja demograficzna – przyczyny i skutki

Przyczyny:

• zmniejszanie się liczby zgonów na skutek poprawy poziomu higieny i rozwoju medycyny,

• wzrost produkcji żywności,

• powszechny model rodziny wielodzietnej uwarunkowany głównie kulturowo i religijnie,

• duży udział kobiet w wieku rozrodczym (15–49 lat) w społeczeństwie,

• niski poziom wykształcenia kobiet oraz rzadkie podejmowanie przez nie pracy zawodowej,

• zakładanie rodzin w młodym wieku.

Skutki:

• duży przyrost liczby ludności,

• zubożenie społeczeństwa,

• przeludnienie wsi oraz masowe migracje do miast,

• powstawanie i rozrastanie się dzielnic nędzy w miastach,

• niemożność zaspokojenia przez państwo różnych potrzeb społeczeństwa, np. w zakresie ochrony zdrowia,

• problemy z wyżywieniem ludzi.

Regres demograficzny – skutki

• Postępujące starzenie się ludności.

• Trudności z zapewnieniem świadczeń zdrowotnych i społecznych osobom starszym.

• Brak młodych ludzi na rynku pracy.

• Konieczność otwarcia się na imigrantów, by uzupełnić braki na rynku pracy.