Sztuka Młodej Polski

(1860–1939); czeski grafik i malarz, przedstawiciel secesji; początkowo zajmował się przygotowywaniem amatorskich dekoracji teatralnych, plakatów, zaproszeń; dzięki mecenatowi udało mu się podjąć naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, a później – w Paryżu; do ojczyzny wrócił w 1913 r.; tworzył plakaty, reklamy, ilustracje; w czasie I wojny projektował biżuterię oraz rzeźby; zaprojektował czechosłowackie godło państwowe; zmarł po przesłuchaniu przez gestapo; w swoich pracach wykorzystywał typowe dla secesji motywy roślinne, a bohaterkami są często rudowłose kobiety

(1852–1926); kataloński architekt; urodził się w rodzinie wielodzietnej; w dzieciństwie chorował na reumatyzm i większość czasu spędzał w domu (w dorosłym życiu był raczej samotnikiem pogrążonym w świecie własnej wyobraźni); w 1875 r. zaczął studia architektoniczne w Barcelonie, a rok później przeniósł się tam na stałe z ojcem i siostrzenicą (reszta rodziny zmarła); trudna sytuacja finansowa zmusiła go do podjęcia pracy zarobkowej – zatrudnił się jako asystent w pracowniach barcelońskich architektów; w 1878 r. udało mu się ukończyć studia; początkowo przyjmował każde zlecenie (bramy wjazdowe, płoty, kioski, meble); duży wpływ na życie i twórczość Gaudíego miał przemysłowiec i przyjaciel Eusebi Güell (finansował wiele projektów); w 1885 r. objął stanowisko głównego architekta barcelońskiej świątyni Sagrada Família (miał dokończyć budowlę, ale w zasadzie ją przeprojektował) – prace nad świątynią pochłonęły go całkowicie po 1914 r. (zamieszkał na placu budowy) i przerwała je nagła śmierć artysty w wypadku tramwajowym w 1926 r.; w swoich projektach wykorzystywał miękkie linie, łuki oparte na paraboli, organiczne kształty; eksperymentował z materiałami, fakturami, światłem; stosował mozaiki

[arnold beklin] (1827–1901); szwajcarski malarz i rzeźbiarz symbolizmu; kształcił się w Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie, ale wiele podróżował (Francja, Włochy) – podczas pobytu w Rzymie w 1848 r. zetknął się z kulturą antyczną, która wywarła wielki wpływ na jego twórczość; początkowo malował w duchu neoromantycznym nastrojowe pejzaże, z czasem zwrócił się w stronę przedstawień symbolicznych (czerpał z mitologii, religii)

[ogist renuar] (1841–1919); francuski malarz i rzeźbiarz impresjonistyczny; jako nastolatek ozdabiał porcelanę w fabryce; zaciągnął się w szeregi armii w czasie wojny francusko-pruskiej; po powrocie do Paryża zajął się malarstwem – wtedy zaczął się impresjonistyczny okres w jego twórczości; malował przede wszystkim ludzi – zatrzymywał na płótnach ulotność sceny, wrażenie bez wnikania w jej głębię; po 1892 r. zachorował na reumatyzm, a w 1907 r. przeniósł się do posiadłości w okolicach wybrzeża śródziemnomorskiego – zajął się rzeźbą, zmienił technikę malarską, korzystał z urządzeń wspomagających; malował do końca życia, nawet w łóżku; mimo ogromnego bólu spowodowanego chorobą zachował pogodę ducha; zmarł w wieku 78 lat na zapalenie płuc

[ogist rodę] (1840–1917); francuski rzeźbiarz; łączył impresjonizm z symbolizmem; w szkole dla rzemieślników uczył się m.in. tworzenia dekoracyjnych rzeźbień; miał romans z rzeźbiarką Camille Claudel, która po rozstaniu z nim popadła w depresję; w swoich pracach Rodin zachowuje szkicową formę, pozwala światłu wydobywać fakturę, sprawia, że rzeźba pozostaje jakby w ruchu

(1849–1912); szwedzki pisarz, poeta, dramaturg; pochodził z ubogiej rodziny mieszczańskiej; rozpoczął studia w Uppsali, ale z powodu trudności finansowych je przerwał (pracował m.in. jako aktor, dziennikarz); bywał w „Czerwonym Pokoju” w restauracji Bernsa w Sztokholmie, gdzie spotykali się artyści (taki tytuł nosi też jego przełomowa powieść); wiele powieści zainspirowało trwające 14 lat burzliwe małżeństwo z Siri von Essen; pisarz z rodziną opuścił kraj po wydaniu zbioru tekstów publicystycznych Nowe państwo, który spotkał się z ostrą krytyką; Strindberg został też oskarżony o obrazę uczuć religijnych w pierwszym tomie opowiadań Historie małżeńskie; po rozwodzie z żoną obracał się w kręgach bohemy artystycznej Berlina (spotykał m.in. Stanisława Przybyszewskiego), gdzie poznał austriacką dziennikarkę Fridę Uhl – ich małżeństwo nie trwało długo – po rozwodzie wyjechał do Paryża, popadł w depresję; do Szwecji powrócił w 1898 r.; w 1907 r. otworzył własny teatr Intima Teatern; życie i twórczość Strindberga przeplatały się – pisarz kreował swój życiorys

[kamil pisaro] (1830–1903); francuski malarz impresjonistyczny; pochodził z rodziny żydowskiej; urodził się na wyspie Saint Thomas (Wyspy Dziewicze); w wieku 12 lat został wysłany do szkoły w Paryżu; wiele podróżował, po czym powrócił do Paryża, gdzie studiował na różnych uczelniach – w tym czasie poznał m.in. Moneta; w 1857 r. porzucił oficjalną naukę i zaczął malować w plenerze; najstarszy z impresjonistów, ale najbardziej otwarty na nowe idee; malował dużo, nie dbając przy tym o czystość stylu; był mentorem Cézanne’a i Gauguina

modernistyczne czasopismo literackie wydawane w Warszawie w latach 1901–1907 przez Zenona Przesmyckiego „Miriama”; postulaty sztuki czystej, wyzwolonej z funkcji użytecznych, kult artysty w opozycji do filisterskiego mieszczaństwa; w czasopiśmie ważną rolę odgrywała strona wizualna – dbano o oprawę graficzną (specjalna czcionka, starannie wydawane reprodukcje)

[klod mone] (1840–1926); francuski malarz; przedstawiciel impresjonizmu; urodził się w Paryżu, ale dzieciństwo spędził w Hawrze; początkowo zarabiał, malując karykatury; naukę malarstwa rozpoczął u Eugène’a Boudina; uczył się też w Paryżu w Académie Suisse; poznał Pissara, Maneta, Cezanne'a; malował przede wszystkim pejzaże widziane o różnych porach dnia, a pod koniec życia – swój ogród i zmienną wodę; od tytułu jego obrazu Impresja, wschód słońca powstała nazwa kierunku

gatunek dramatu ukształtowany w 2. poł. XIX w.; zrywał z konwencją baśniową na rzecz realizmu, obiektywnego ukazania człowieka

[edgar dega] (1834–1917); francuski rzeźbiarz i malarz zaliczany do grupy impresjonistów (choć poza udziałem w ich wystawach trzymał się raczej na uboczu); urodził się w Paryżu; studiował w Szkole Sztuk Pięknych; poznał Éduarda Maneta, który wprowadził go w kręgi impresjonistów; w swoich pracach, zwłaszcza końcowych, kiedy tracił wzrok, używał pasteli; malował sceny z udziałem ludzi jakby widziane przez dziurkę od klucza, podglądane, kadrowane w niezwykły sposób (postacie często wychodzą poza obraz)

[edward munk] (1863–1944); norweski malarz i grafik; symbolista i ekspresjonista; już w dzieciństwie zetknął się ze śmiercią (matka, siostra), co miało duży wpływ na jego twórczość i osobowość; w trakcie studiów w Paryżu zetknął się z postimpresjonistami; w Berlinie w 1892 r. wywołał skandal swoimi pracami; przyjaźnił się z przedstawicielami cyganerii (m.in. z Przybyszewskim); wiele lat spędził w Berlinie, Francji (m.in. w szkole Pont-Aven, gdzie poznał Gauguina); zmagał się z alkoholizmem i chorobą psychiczną; jego prace charakteryzują się silnym konturem, płynną linią, początkowo ciemną paletą barw

(1857–1921); właśc. Maria Gabriela Janowska; aktorka, dramatopisarka, krytyczka sztuki; przedstawicielka naturalizmu; urodziła się w zamożnej rodzinie ziemiańskiej, pod której naciskiem w wieku 19 lat poślubiła młodego ziemianina – porucznika gwardii carskiej; chciała zostać aktorką – występowała w zespołach wędrownych, teatrzykach amatorskich; od 1879 r. grała w amatorskim teatrze w Warszawie; w 1881 r. odeszła od męża (małżeństwo unieważniono w 1888 r.), zerwała też kontakty z rodziną; w 1882 r. dostała angaż w teatrze w Krakowie i przyjęła pseudonim „Gabriela Zapolska”; w latach 1889–1895 przebywała w Paryżu, ale nie odniosła tam większego sukcesu; po powrocie do kraju starała się o angaż – w końcu udało jej się zatrudnić w krakowskim Teatrze Miejskim u Tadeusza Pawlikowskiego (często była krytykowana za swoją grę); przez swój temperament była skonfliktowana z reżyserami i aktorami; w 1904 r. zamieszkała na stałe we Lwowie, gdzie wraz z drugim mężem stworzyła teatr objazdowy; jako pisarka zadebiutowała w 1883 r. opowiadaniem Jeden dzień z życia róży; w swoich dramatach (m.in. w Moralności pani Dulskiej) krytykowała mieszczaństwo; w artykułach piętnowała antysemityzm; jej sztukom zarzucano niemoralność, a twórczości – zbyt duże rozproszenie

[żorż melie] (1861–1938); francuski iluzjonista, pionier kina, reżyser; pochodził z bogatej rodziny; za część majątku ojca kupił teatr iluzji, który wzbogacił kinematografem; od 1896 r. zaczął produkować własne filmy, w których stosował opracowane przez siebie triki; w 1907 r. wybudował studio filmowe, które w 1923 r. spalił, a większość swoich produkcji wrzucił do Sekwany (wpadł w rozpacz z powodu trudności finansowych); od tamtego momentu pracował w sklepie swojej żony – pewnego dnia został rozpoznany przez jednego z krytyków filmowych, który rozpropagował twórczość filmowca; w 1930 r. zorganizowano pokazy dzieł Mélièsa

[żorż sera] (1859–1891); francuski malarz neoimpresjonistyczny; twórca techniki pointylizmu (puentylizmu, dywizjonizmu) – nakładania małych kropek barw obok siebie, które przy spojrzeniu z odległości zlewają się, dając wrażenie migotliwości; urodził się w zamożnej rodzinie, dzięki czemu mógł oddać się sztuce; punktem zwrotnym było obejrzenie 4. wystawy impresjonizmu – malarz porzucił malarstwo akademickie, wraz z przyjacielem wynajął pracownię i rozpoczął pracę nad własnym stylem; niestety karierę przerwała choroba i śmierć; tworzył według surowo wypracowanych przez siebie reguł i geometrycznej struktury

(1862–1918); austriacki malarz i grafik symbolizmu oraz secesji; pochodził zrodziny artystyczno-rzemieślniczej (ojciec malarza był złotnikiem, brat zajmował się malarstwem historycznym); artysta w 1897 r. odrzucił akademizm i wspólnie z innymi założył Stowarzyszenie Artystów Austriackich – Secesja; jego prace są pełne rozmachu i swobody twórczej (charakterystyczne miękkie linie i dominujące złote plamy)

[gustaw moro] (1826–1898); francuski malarz i grafik symbolizmu; uczył się w Paryżu i we Włoszech; choć wiekiem był bardziej zbliżony do realistów, Gustave wypracował własny tajemniczy, pełen zmysłowości styl; wykorzystywał motywy literackie, biblijne, mitologiczne; często przedstawiał postać Salome

[ąri de tulus-lotrek] (1864–1901); francuski malarz i grafik postimpresjonistyczny; pochodził z arystokratycznej rodziny; wskutek bliskiego spokrewnienia rodziców Henri urodził się z wadami genetycznymi (łamliwość kości, zaburzenia wzrostu); upodobał sobie dzielnicę Montmartre, kabarety i domy publiczne, gdzie prawdopodobnie zaraził się kiłą; był też alkoholikiem; zmarł w wieku 36 lat, a po jego śmierci rodzice zajęli się wypromowaniem jego dzieł; był genialnym plakacistą; jego styl to negacja kompozycji centralnej, nieco skośna perspektywa (prawdopodobnie wynikająca z niepełnosprawności), prostota linii, kontur; tematami jego prac były prostytutki, zabawy w Moulin Rouge

(1828–1906); norweski dramatopisarz; zadebiutował w 1850 r.; w Bergen współtworzył teatr Det Norske Theater, gdzie pracował jako pomocnik reżysera i dramaturg, a także wystawiał wiele swoich sztuk; wyemigrował z Norwegii z powodu kłopotów finansowych i rozczarowania postawą kraju na arenie międzynarodowej; przez 27 lat przebywał we Włoszech i w Niemczech (zwłaszcza pobyt we Włoszech był bardzo owocnym okresem w jego twórczości); do Norwegii powrócił w 1891 r. już jako znany i ceniony pisarz; pierwsze dramaty były tworzone w duchu narodowego romantyzmu (Ibsen podejmował tematy historyczne, sięgał do starożytnego Rzymu, średniowiecznej Norwegii), później tematy stają się bardziej uniwersalne (np. indywidualiści nieprzystosowani społecznie jak bohater Dzikiej kaczki), społeczno-obyczajowe łączące realizm z naturalizmem (np. Podpory społeczeństwa, Nora, Dom lalki, Upiory); dramaty Ibsena wciąż są uniwersalne, bo podejmują rozważania na temat człowieka, jego tożsamości i miejsca w społeczeństwie

(1854–1929); malarz symbolista; pochodził ze znanej rodziny; po pobycie w majątku wuja i nauce pod kierunkiem pisarza Adolfa Dygasińskiego w wieku 17 lat Malczewski wyjechał do Krakowa, gdzie zetknął się z Janem Matejką, a następnie na studia do Paryża; wrócił do pracowni Matejki w 1877 r.; trzy lata później udał się w podróż do Włoch, Lwowa; na Podolu poznał Karola Lanckorońskiego i wziął udział w organizowanej przez niego wyprawie archeologicznej; po śmierci ojca w 1884 r. w malarstwie Malczewskiego pojawił się motyw śmierci; w latach 1894–1897 malował dzieła symboliczne; był znanym i cenionym twórcą; z przerwami wykładał w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1912 r. do wybuchu I wojny był jej rektorem); po 1918 r. poświęcił się twórczości autobiograficznej – organizował wystawy swoich prac, stworzył cykl obrazów Moje życie; pod koniec życia stracił wzrok

(1849–1928); pisarz, krytyk, publicysta, aktor; początkowo zajmował się krytyką literacką i działalnością pisarską; jako aktor debiutował w 1877 r. w Mazepie Słowackiego; grał i reżyserował przedstawienia na scenach w Poznaniu, Częstochowie, we Lwowie; przez 6 lat był współpracownikiem Tadeusza Pawlikowskiego, dyrektora Teatru Miejskiego w Krakowie, a w latach 1899–1905 sam był dyrektorem tej placówki; wystawił premierowy spektakl Wesela

(1869–1946); młodopolski malarz; pochodził ze spolonizowanej rodziny austriackiej z Galicji; był uczniem Jana Matejki, studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, na uczelniach wiedeńskich i paryskich; malował różnymi technikami, zajmował się sztuką użytkową (projektował m.in. okładki, afisze, banknoty, znaki towarowe); zmarł na gruźlicę

(1866–1940); malarz i grafik; uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej; z Władysławem Podkowińskim wyjechał do Petersburga, a potem do Paryża, gdzie zdobył srebrny medal na Wystawie Powszechnej; próbował przenieść idee impresjonistyczne na grunt polski, ale spotkał się z krytyką odbiorców; w kolejnych latach tworzył w duchu impresjonizmu z coraz większą fascynacją symbolizmem (malował wówczas nokturny oraz portrety); był członkiem krakowskiego towarzystwa artystycznego „Sztuka”; podróżował po Europie; w 1906 r. został profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; kolejne pobyty we Francji zaowocowały fascynacją sztuką m.in. Paula Cézanne'a; czas wojny spędził w Hiszpanii (jego prace pod wpływem kubizmu stały się bardziej geometryczne); w dwudziestoleciu międzywojennym nastąpiła kolejna zmiana stylu zbliżającego się ku realizmowi

(1853–1929); malarz impresjonista; dzięki własnej pracy i determinacji zdobył wykształcenie; z braku środków na zakup farb olejnych zainteresował się akwarelą; wiele podróżował, studiował za granicą, ale naukę przerywał, aby na nią zarobić; odbył podróż dookoła świata, a wrażenia z niej uwiecznił w akwarelach; pracował na dworze cesarza Wilhelma II w Berlinie; w 1895 r. został dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie; malował pejzaże, sceny myśliwskie; po 1910 r. na stałe zamieszkał w Fałatówce w Bystrej; w 1919 r. zaciągnął się do wojska polskiego (agresja czechosłowacka na Śląsk Cieszyński); czynnie uczestniczył w odbudowie życia kulturalnego po odzyskaniu niepodległości – przez jakiś czas mieszkał w Toruniu (jego dom stał się ośrodkiem spotkań artystów, dyplomatów)

(1852–1936); malarz młodopolskiego realizmu; kształcił się m.in. u Wojciecha Gersona, który wywarł wpływ na późniejszy styl malarza; odwiedził Monachium, Węgry; studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; zwiedził Wystawę Powszechną w Paryżu, gdzie oglądał prace m.in. Moneta; w jego twórczości można wyróżnić kilka okresów: warszawsko-ukraiński (tworzył obrazy ukazujące życie wiejskie w duchu impresjonistów), krakowski (przez pewien czas malował dzieła symboliczne, posługiwał się pastelami, akwarelami, tuszem; tworzył impresjonistyczne pejzaże gór i sceny z życia górali; od 1919 r. był profesorem Akademii Sztuk Pięknych; spotykał się z literatami i artystami młodopolskimi; zainteresował się sztuką japońską oraz grafiką, a także rzeźbą), wielkopolsko-pomorski (obrazy drzew, pejzaże); w dowód wdzięczności za przekazanie Muzeum w Poznaniu bogatej kolekcji sztuki wschodniej ufundowano artyście dworek w Gościeradzu pod Bydgoszczą; całą spuściznę malarz zapisał miastu Bydgoszczy

(1870–1918); poeta, pisarz; pod naciskiem ojca studiował prawo; po uzyskaniu stopnia doktora poświęcił się literaturze i sztuce; dzięki stypendium wyjechał do Paryża, gdzie studiował w Collège de France, na Sorbonie i w Szkole Sztuk Pięknych; po powrocie do kraju zamieszkał w Krakowie; w 1900 r. ożenił się z Jadwigą Mikołajczykówną (uroczystość stała się tematem Wesela Stanisława Wyspiańskiego); przeniósł się na wieś, gdzie brał czynny udział w życiu kulturalnym (organizował czytelnie, przedstawienia teatralne, wykładał); w 1907 r. odbył podróż po Grecji, a jego późniejsze wykłady o sztuce i kulturze greckiej na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie były bardzo popularne wśród słuchaczy; w 1908 r. odkupił od Włodzimierza Tetmajera w Bronowicach Małych dom, który wyremontował i wraz z rodziną w nim zamieszkał w 1912 r.; w latach 1914–1915 przebywał w Czechach, a po powrocie do Krakowa został dyrektorem Teatru im. Słowackiego; zmarł na zapalenie płuc

[moris meterlęk] (1862–1949); belgijski dramaturg, pisarz, poeta; ukończył studia prawnicze i pracował w Gandawie; w 1896 r. wyjechał do Paryża i zajął się literaturą; w 1911 r. otrzymał Literacką Nagrodę Nobla; w czasie I wojny światowej prowadził działalność publicystyczną (nie został przyjęty do armii ze względu na wiek); w 1939 r. wyjechał do USA, wrócił do Europy w 1947 r.; twórca dramatu symbolicznego (Intruz, Ślepcy, Niebieski ptak), w którym ważne są ukryty sens zjawisk i wydarzeń, prawda o człowieku, wpływ przeznaczenia

(1865–1940); malarka modernistyczna, zaliczana do postimpresjonistów; od dzieciństwa uczyła się rysunku, ale jako kobieta nie mogła wstąpić na żadną uczelnię; w 1896 r. zrezygnowała z lekcji i otworzyła własną pracownię; zaczęła wystawiać swoje prace w Paryżu, Monachium, Warszawie, Berlinie, Wiedniu; została doceniona (m.in. złoty medal od Karola Ludwika w Wiedniu, propozycja objęcia katedry malarstwa na wydziale kobiet w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych); w 1898 r. przeprowadziła się do Paryża; na wystawie w 1912 r. w Pittsburghu wraz z Monetem i Renoirem reprezentowała Francję; jej prace cieszyły się uznaniem i popularnością, choć pod koniec życia artystka nie odnosiła już takich sukcesów jak wcześniej (w 1938 r. ostatni raz udało jej się sprzedać 5 obrazów); malowała głównie portrety

[pol sezan] (1839–1906); francuski malarz postimpresjonistyczny; urodził się w niewielkiej miejscowości na południu Francji; jego ojciec był kapelusznikiem, a powodzenie finansowe w tej branży pozwoliło mu otworzyć bank; młody Paul ukończył gimnazjum (równolegle z Émilem Zolą); z woli ojca studiował prawo, ale porzucił je dla rysunku; w 1861 r. przybył do Paryża, a osiem lat później poznał młodziutką modelkę Hortense Fiquet, z którą, w tajemnicy przed ojcem, zamieszkał i miał syna Paula (ojciec zezwolił na małżeństwo dopiero w 1886 r., wcześniej ograniczając synowi pensję); po śmierci ojca Paul odziedziczył majątek; po ukazaniu się powieści Zoli Arcydzieło malarz zerwał stosunki z pisarzem, dopatrując się w bohaterze rysów własnej biografii (niespełniony artysta); w swojej twórczości początkowo czerpał z baroku i romantyzmu, brał też udział w kilku wystawach impresjonistów, ale wypracował własny styl, w którym ważną rolę odgrywała struktura – m.in. zerwał z perspektywą linearną na rzecz ukazywania różnych punktów widzenia; chwilami był bliski kubizmowi; malował pejzaże, portrety, martwe natury; byl inspiracją m.in. dla Picassa

[pol gogę] (1848–1903); francuski malarz i rzeźbiarz; urodził się w Peru, dokąd uciekł jego ojciec w obawie przed prześladowaniami w Paryżu; po śmierci ojca matka Peruwianka przyjechała do Paryża, ale młody Paul miał trudności w nauce (nie znał języka); jako 17-latek zatrudnił się w marynarce wojennej, dzięki czemu mógł spełniać marzenia o podróżach; po śmierci matki wrócił do Paryża, pracował jako urzędnik giełdowy i amatorsko malował; przypadkowo poznał Pissarra i środowisko impresjonistów; w 1873 r. ożenił się, a po 1882 r. zdecydował, że zajmie się wyłącznie malarstwem; rodzina w 1883 r. przeniosła się z Paryża do Rouen, gdzie koszty utrzymania były mniejsze, a następnie pod naciskiem żony – do jej rodzinnej Danii; w 1885 r. wrócił do Francji tylko z synem, a w 1886 r. osiadł w Pont-Aven, gdzie skupiali się malarze plenerowi; przez 9 tygodni w 1888 r. mieszkał w Arles z van Goghiem, ale po kłótni Paul powrócił do Paryża; w 1891 r. zrujnowany wyjechał na Tahiti, gdzie żył 2 lata; po kolejnych 2 latach w Paryżu i sporach z żoną do Polinezji wrócił w 1895 r., gdzie pozostał do końca życia (żył z dużo młodszymi od siebie kobietami, z którymi miał dzieci); jego styl to stosowanie barwnych plam oddzielonych wyraźnym konturem (czerpał ze średniowiecznych witraży), rezygnacja z perspektywy i światłocienia, nawiązania do sztuki japońskiej i prymitywnej

(1868–1927); dramaturg, pisarz, poeta, członek bohemy, dekadent; od 1889 r. przebywał w Berlinie (zapisał się na studia architektoniczne i medyczne, ale ich nie ukończył – za kontakty z ruchem robotniczym został wydalony z uczelni); obracał się w kręgach artystycznych (poznał m.in. Edvarda Muncha); w Berlinie pracował dorywczo, pisał (m.in. eseje inspirowane myślą Nietzschego), był współzałożycielem czasopisma berlińskiej bohemy „Pan”; związał się z Martą Foerder – miał z nią troje dzieci, lecz nie interesował się ich losem (odrzucona kobieta popełniła samobójstwo, będąc w czwartej ciąży); w 1893 r. poślubił Dagny Juel, norweską pianistkę, z którą miał dwoje dzieci; Przybyszewski wdawał się w liczne romanse – dla niego Jadwiga Kasprowiczowa rozwiodła się z mężem; wokół Przybyszewskich skupiało się życie artystyczne; w 1898 r. objął redakcję krakowskiego „Życia” i stał się kluczową postacią Młodej Polski; w 1906 r. z Jadwigą przeniósł się do Monachium; po wojnie mieszkał kolejno w Toruniu, Zakopanem, Bydgoszczy, Gdańsku, ostatecznie otrzymał propozycję pracy z kancelarii prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i zamieszkał w Warszawie; aby się utrzymać, jeździł po Polsce z odczytami o literaturze; pod koniec życia wrócił w rejony rodzinne na Kujawy; nawrócił się też na katolicyzm; twórczość, a przede wszystkim osobowość Przybyszewskiego uczyniły z niego legendę już za życia

(1851–1915); malarz, architekt, pisarz, twórca i popularyzator stylu zakopiańskiego; ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego); studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu i Monachium; w 1890 r. osiadł w Zakopanem – stworzył teorię stylu zakopiańskiego, zaprojektował kilka budynków, m.in. dom pod Jedlami, kaplicę na Jaszczurówce; napisał książkę o zwyczajach podhalańskich Na przełęczy; zmarł na gruźlicę w Chorwacji (jego ciało sprowadzono do Polski i pochowano na zakopiańskim cmentarzu); malował głównie pejzaże tatrzańskie, sceny z powstania styczniowego

(1869–1907); dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt; jego ojciec był rzeźbiarzem; po śmierci matki wychowywało go wujostwo Stankiewiczowie (gościło u nich wielu artystów i naukowców); kształcił się w krakowskim gimnazjum św. Anny (nauczano tam w języku polskim, przywiązywano wagę do historii i tradycji polskich), gdzie poznał m.in. Józefa Mehoffera, Lucjana Rydla; po maturze zapisał się na wydział filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego i rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych (jej dyrektorem był wówczas Jan Matejko); po 1890 r. podróżował (Włochy, Szwajcaria, Francja, Niemcy, Czechy), w tym czasie intensywnie malował i pisał dramaty; w 1894 r. wrócił na stałe do Krakowa (zaprojektował wówczas i częściowo wykonał polichromię w kościele Franciszkanów, podjął współpracę z Teatrem Miejskim jako autor dekoracji); w 1897 r. współtworzył Towarzystwo Artystów Polskich „Sztuka”, a rok później pracował w tygodniku „Życie” na stanowisku kierownika artystycznego; w 1900 r. ożenił się z chłopką Teodorą Teofilą Pytko; w tym samym roku był gościem na weselu Lucjana Rydla, które zainspirowało go do napisania dramatu Wesele i przyniosło mu sławę; w 1906 r. objął profesurę krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych; zmarł na kiłę; jego pogrzeb stał się manifestacją narodową

(1861–1915); reżyser, dyrektor teatrów, krytyk teatralny, tłumacz; ukończył szkołę średnią w Krakowie; wyjechał na studia medyczne za granicę (Lipsk, Wiedeń, Weimar); po powrocie wstąpił w Galicji do grupy teatralnej; zajmował się krytyką teatralną; kierował Teatrem Miejskim w Krakowie i we Lwowie – wystawił wiele współczesnych sztuk polskich i europejskich, umożliwił debiut m.in. Stanisławowi Wyspiańskiemu; dbał o kostiumy, autentyczność rekwizytów, oświetlenie

(1859–1938); młodopolski malarz pochodzenia ormiańskiego; kształcił się w Monachium, Paryżu; współpracował z Wojciechem Kossakiem przy realizacji Panoramy Racławickiej (ogromny obraz tworzący plan okręgu); był profesorem i rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz członkiem stowarzyszenia „Sztuka”; był uznanym portrecistą, autorem scen rodzajowych i wizerunków kobiet

(1866–1895); malarz impresjonista i symbolista, ilustrator; studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, w Petersburgu i Paryżu; zamieszkał w Warszawie (miał pracownię przy ulicy Nowy Świat); malował pejzaże, portrety, obrazy symboliczne (zwłaszcza kiedy pod koniec życia zmagał się z nieuleczalną chorobą); najsłynniejszym obrazem, który stał się powodem skandalu, był Szał uniesień (artysta po wystawie z nieznanych powodów pociął dzieło)

[winsent wan gog] (1853–1890); holenderski malarz postimpresjonistyczny; podejmował się różnych zajęć (m.in. był urzędnikiem, misjonarzem, handlarzem dziełami sztuki); wiele podróżował; jego życie było burzliwe, naznaczone chorobą psychiczną (podczas niekontrolowanego napadu odciął sobie fragment ucha); finansowo wspierał go brat Theo (rodzeństwo prowadziło bogatą korespondencję); niedoceniany za życia, sławę zyskał po śmierci (prawdopodobnie samobójczy postrzał); po próbach impresjonistycznych i fascynacji sztuką japońską wypracował własny styl

modernistyczny tygodnik artystyczno-literacki wydawany w latach 1897–1900 skupiający środowisko twórców Młodej Polski; od 1898 r. kierowany przez Stanisława Przybyszewskiego; na łamach pisma publikowano młodopolskie utwory, przedruki artykułów z prasy europejskiej; ukazał się także cykl artykułów Artura Górskiego Młoda Polska oraz esej Confiteor Przybyszewskiego