Filozofia oświecenia

(1713–1784); francuski filozof, pisarz, główny redaktor Wielkiej encyklopedii francuskiej; pochodził z rodziny rzemieślniczej; kształcił się w kolegium, a także samodzielnie; opracował teorię dramatu mieszczańskiego; pisał sztuki, powiastki filozoficzne, opowiadania, powieści, recenzje; w swojej filozofii stawiał człowieka na pierwszym miejscu

(1724–1804); niemiecki filozof; twórca filozofii krytycznej; godził racjonalizm z empiryzmem; jego najsłynniejsze dzieło to Krytyka czystego rozumu

(1712–1778); francuski filozof, pisarz (m.in. Emil, Nowa Heloiza, Umowa społeczna); autor koncepcji wychowania jako powrotu do natury; uważał, że cywilizacja więzi człowieka, a państwo można unieważnić i stworzyć na nowo na mocy demokratycznego głosowania

(1632–1704); angielski filozof, lekarz, polityk, ekonomista; twórca teorii empiryzmu, liberalizmu oraz teorii wartości pieniądza; autor Rozważań dotyczących ludzkiego rozumu, w których przedstawił koncepcję człowieka jako białej karty (tabula rasa)

(1689–1755); francuski prawnik, pisarz polityczny; w swojej twórczości poruszał kwestie ustroju państw oraz ograniczenia władzy przez jej podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i niezależną władzę sądowniczą

(Encyklopedia francuska albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł); suma oświeceniowej wiedzy dotyczącej różnych dziedzin działalności człowieka; powstawała 25 lat i odniosła wielki sukces wydawniczy; jej twórcy, zwani encyklopedystami (wśród nich Denis Diderot, Jean le Rond d’Alembert, André Le Breton i inni), potępiali nietolerancję religijną, występowali przeciwko Kościołowi i monarchii absolutnej; encyklopedia została umieszczona w indeksie ksiąg zakazanych

(1694–1778); właśc. François-Marie Arouet; francuski filozof, pisarz; postać kontrowersyjna; zwolennik racjonalizmu, a w polityce – rządów absolutnych (popierał m.in. Katarzynę II, cesarzową Rosji, w jej polityce z Polską); sprzeciwiał się fanatyzmowi religijnemu i nietolerancji; autor powiastki filozoficznej Kandyd, czyli optymizm