Współczesność – ważne pojęcia

(1911–2004); poeta, prozaik, eseista, tłumacz, dyplomata; urodził się w szlacheckiej rodzinie na terenach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego; studiował polonistykę i prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie; był członkiem apolitycznego Akademickiego Klubu Włóczęgów Wileńskich oraz grupy Żagary; debiutował w 1930 r. na łamach pisma uniwersyteckiego; pracował w Polskim Radiu Wilno; po wybuchu II wojny światowej udał się na południe kraju, a później do Rumunii; wrócił do Wilna po tym, jak Sowieci przekazali miasto Litwinom, i przyjął obywatelstwo litewskie; po wkroczeniu ZSRR na teren Litwy przeniósł się do okupowanej Warszawy – uczestniczył w podziemnym życiu literackim pod pseudonimem Jan Syruć, pomagał ukrywającym się Żydom; po upadku powstania warszawskiego opuścił Warszawę; w 1945 r. zamieszkał w Krakowie; po wojnie pracował w dyplomacji; w 1951 r. poprosił o azyl polityczny we Francji z obawy przed represjami rządu komunistycznego; nawiązał współpracę z paryską „Kulturą” i Instytutem Literackim, który opublikował większość jego dzieł; w 1960 r. przeprowadził się do USA, gdzie wykładał literaturę słowiańską na Uniwersytecie Kalifornijskim oraz Harvardzie; w kraju został uznany za zdrajcę i potępiony, zakazano publikacji jego dzieł, a nawet wymieniania nazwiska; w 1980 r. otrzymał Literacką Nagrodę Nobla za całokształt twórczości, wówczas stosunek władz komunistycznych do niego zaczął się zmieniać; w 1993 r. na stałe zamieszkał w Krakowie, gdzie pozostał do końca życia; został pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce; wczesne wiersze poety są utrzymane w duchu katastrofizmu; twórczość powojenna to rozważania o kondycji ludzkiej, moralności; krytykował komunizm

właśc. Leszek Józef Serafinowicz; (1899–1956); polski poeta, prozaik, krytyk literacki; zadebiutował w wieku 13 lat tomikiem Na złotym polu, a rok później (już pod pseudonimem „Jan Lechoń”) wydał kolejny zbiór – Po różnych ścieżkach, dedykowany Leopoldowi Staffowi; studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, jednak jej nie ukończył; był współzałożycielem kawiarni Pod Pikadorem oraz Skamandra (był również pomysłodawcą tej nazwy); w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. pracował w Biurze Prasowym Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego; należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich; był sekretarzem PEN Clubu; jego dorosły debiut (tom wierszy Karmazynowy poemat) został przyjęty z entuzjazmem; Lechoń stawiał sobie wysokie wymagania i czuł twórczą niemoc, a także zmagał się z problemami osobistymi, co przyczyniło się do depresji i próby samobójczej; w latach 1930–1939 był attaché kulturalnym ambasady polskiej w Paryżu; po klęsce Francji wyjechał do Brazylii, a następnie do USA (Nowy Jork) – brał udział w życiu Polonii, był współzałożycielem Polskiego Instytutu Nauk i Sztuk w USA, ale nie czuł się dobrze na emigracji (przejmował się sowietyzacją Polski, ukrywał homoseksualizm); popełnił samobójstwo, skacząc z dwunastego piętra hotelu Hudson w Nowym Jorku; fascynowały go twórczość i postać Słowackiego (uczestniczył w ekshumacji jego zwłok), do którego odwoływał się w swoich utworach; czerpał też z poezji barokowej, Biblii (cykl Siedem grzechów głównych), romantyzmu i klasycyzmu (Srebrne i czarne); z dokonań prozatorskich ważne są dzienniki poety traktowane jako terapia na depresję

(1894–1969); poeta, prozaik, eseista; studiował na uniwersytetach w Krakowie i Wilnie; był członkiem ruchu niepodległościowego; debiutował w 1913 r. (wiersz Hej, kiedyż, kiedyż); po wybuchu I wojny światowej wstąpił na ochotnika do wojska, później został wcielony do austriackiej armii; trafił do niewoli w Riazaniu (w czasie pobytu w obozie nauczył się rosyjskiego i poznał rosyjską literaturę); udało mu się uciec i przedostać do Warszawy, gdzie obracał się w kręgu artystów; współtworzył Skamandra; w czasie wojny polsko-bolszewickiej był oficerem do spraw propagandy; po krótkim pobycie w Szwajcarii i we Francji zamieszkał w Warszawie; we wrześniu 1939 r. został ewakuowany do Lwowa, a następnie przedostał się do Francji, a później – do USA; powrócił do Europy w 1964 r.; zmarł w Londynie; w pierwszych zbiorach wierszy była obecna radość życia, którą stopniowo zastępowała refleksja o złożoności świata; w latach wojennych pisał wiersze patriotyczne, zagrzewające do walki; w utworach powojennych pojawia się poszukiwanie sensu życia, twórczości; osobnym zbiorem jest Laur olimpijski z 1927 r., nagrodzony złotym medalem olimpijskim w konkursie literatury i sztuki w Amsterdamie

(1898–1984); poeta, pisarz, publicysta i dyplomata; urodził się w Warszawie, w rodzinie ziemiańskiej; ukończył polonistykę na stołecznym uniwersytecie, studiował także w warszawskiej Wyższej Szkole Muzycznej; w dwudziestoleciu międzywojennym był pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych i w związku z tym często wyjeżdżał, m.in. do Chin, Brazylii czy Japonii; w 1928 r. zadebiutował tomikiem wierszy Wieczór na wschodzie – jego wybory i zainteresowania literackie zbliżyły go do skamandrytów; oprócz pracy dyplomatycznej i literackiej komponował muzykę do warszawskich kabaretów; po wybuchu II wojny światowej opuścił Polskę – dotarł do Paryża, a później Londynu, gdzie pracował dla polskiego rządu na uchodźstwie; po wojnie nie wrócił do kraju (nie zgadzał się z linią władzy PRL-u); na emigracji był uważany za seniora polskich poetów, ostatniego z pokolenia Skamandra; przez wiele lat współpracował z „Wiadomościami” – emigracyjnym pismem literackim; zmarł w Londynie, jego symboliczny grób znajduje się na warszawskich Powązkach