Podoba Ci się dlaucznia.pl? Możesz kupić dostęp na rok już od 9,35 zł za jeden przedmiot

Transport przez błony

Transport przez błony może odbywać się z nakładem lub bez nakładu energii.

Transport bierny (pasywny) – nie wymaga nakładu energii.
  • Odbywa się zgodnie z różnicą stężeń, czyli ze środowiska o większym stężeniu substancji rozpuszczonych do środowiska o ich mniejszym stężeniu.
  • Wyróżniamy dwa rodzaje transportu biernego:
    1. dyfuzję prostą, gdy substancja swobodnie przenika przez błonę biologiczną;
    2. dyfuzję ułatwioną, gdy substancja przenika swobodnie, ale z udziałem transportujących białek błonowych.
Transport czynny (aktywny) – wymaga nakładu energii
  • Odbywa się wbrew różnicy stężeń, czyli ze środowiska o mniejszym stężeniu substancji rozpuszczonych do środowiska o ich większym stężeniu.
  • Źródłem energii jest np. ATP.
  • Zawsze uczestniczą w nim białka błonowe.

 

Transport przez błony Transport przez błony

Transport bierny (pasywny)

1. Dyfuzja prosta polega na swobodnym przenikaniu substancji przez błonę biologiczną.  

  • Cząsteczki substancji przemieszczają się z roztworu o wyższym stężeniu substancji do roztworu o niższym jej stężeniu.

  • W ten sposób są transportowane małe cząsteczki, takie jak tlen (O2) i dwutlenek węgla (CO2).



Osmoza – rodzaj dyfuzji prostej

  • Podczas osmozy przez błonę przemieszczają się cząsteczki wody.
  • Transport cząsteczek wody odbywa się z roztworu o mniejszym stężeniu substancji rozpuszczonej do roztworu o jej większym stężeniu, co prowadzi do wyrównania stężeń.
  • Jeżeli cząsteczki substancji rozpuszczonej nie mogą przeniknąć przez błonę, zmienia się poziom cieczy po obu stronach błony.

Osmoza w komórkach zwierzęcych i roślinnych

  • Stężenie substancji w roztworze poza komórką może być takie samo lub inne, niż stężenie substancji w jej wnętrzu.

  • Roztwór o stężeniu substancji wyższym niż wewnątrz komórki nazywamy roztworem hipertonicznym.
  • Roztwór o stężeniu substancji niższym niż wewnątrz komórki to roztwór hipotoniczny.
  • Roztwór o stężeniu substancji takim samym komórce to roztwór izotoniczny.
  • Jeżeli cząsteczki substancji rozpuszczonej nie przechodzą przez błonę, zmienia się poziom cieczy po obu stronach błony, co wpływa na funkcjonowanie komórek roślinnych i zwierzęcych.
  • Komórki roślinne i zwierzęce w różnych roztworach zachowują się inaczej.
Osmoza w komórkach zwierzęcych Osmoza w komórkach zwierzęcych
Osmoza w komórkach roślinnych Osmoza w komórkach roślinnych

2. Dyfuzja ułatwiona wymaga udziału  białek transportujących

  • W ten sposób do wnętrza komórek jest transportowana większość związków chemicznych potrzebnych do życia, m.in. cukry proste (np. glukoza) i aminokwasy.
  • Za pomocą dyfuzji ułatwionej na zewnątrz komórki są transportowane produkty przemiany materii.

Transport aktywny (czynny)

  • Transport aktywny zachodzi wbrew różnicy stężeń.

  • Wiąże się ze zużyciem energii (w postaci ATP) i z obecnością białek transportujących.

  • Przykładem białka transportującego jest pompa protonowa w błonie lizosomów. Transportuje ona protony H+ z cytozolu do wnętrza lizosomu. To pozwala utrzymać w lizosomie kwaśny odczyn niezbędny dla działania występujących w nim enzymów trawiennych.

Transport pęcherzykowy – endocytoza i egzocytoza

Niektóre cząsteczki, np. cząsteczki białek, a także wirusy czy fragmenty bakterii, są zbyt duże, aby mogły być transportowane bezpośrednio przez błonę lub z udziałem białek błonowych. Dlatego są transportowane w pęcherzykach transportowych, które powstają z fragmentów błon.

Zależnie od kierunku transportu wyróżniamy dwa główne rodzaje transportu pęcherzykowego – endocytozę i egzocytozę.

Endocytoza służy do transportu dużych cząstek, np. białek i bakterii do wnętrza komórki. Przykładem endocytozy jest pochłanianie bakterii przez białe krwinki, nazywane makrofagami.

Przebieg endocytozy Przebieg endocytozy
Egzocytoza służy do transportu dużych cząsteczek powstających w organellach. Cząsteczki są przenoszone w pęcherzykach aparatu Golgiego na zewnątrz komórki. Przykładem egzocytozy jest wydzielanie hormonów i enzymów przez komórki trzustki.
Przebieg egzocytozy Przebieg egzocytozy
Lubisz naukę z dlaucznia.pl? Odbierz swój rabat na dostęp nielimitowany i korzystaj ze wszystkich przedmiotów za jedyne
9.35 -15%
9,35 zł/przedmiot
Cena za całość: 84,15 zł
Podoba Ci się dlaucznia.pl? Możesz kupić dostęp na rok już od 9,35 zł za jeden przedmiot