Opady i osady atmosferyczne

Przemiany pary wodnej zawartej w powietrzu

Powietrze zawiera parę wodną. Zawartość pary wodnej w powietrzu to wilgotność.

Para wodna znajdująca się w powietrzu – w zależności od jego temperatury – może przejść 2 rodzaje przemian:

• w dodatniej temperaturze – para wodna ulega kondensacji (skropleniu) → powstają krople wody zawieszone w powietrzu,

• w ujemnej temperaturze – para wodna ulega resublimacji → powstają zawieszone w powietrzu kryształki lodu.

Z kropel wody oraz kryształków lodu zawieszonych wysoko nad powierzchnią ziemi powstają chmury.

Gdy kondensacja pary wodnej zachodzi tuż nad gruntem → powstaje mgła.

Co to są opady atmosferyczne?

Jak powstają opady atmosferyczne?

Opady atmosferyczne powstają z kropel wody i kryształków lodu, które znajdują się w chmurach:

1. krople wody i kryształki lodu zderzają się ze sobą i się łączą → stają się coraz większe i cięższe,
2. gdy stają się zbyt ciężkie, aby unosić się w powietrzu → spadają na ziemię. 

Rodzaje opadów atmosferycznych

Rodzaje opadów atmosferycznych: 

• w stanie ciekłym:
  • deszcz,
  • mżawka;

• w stanie stałym (lód):
  • śnieg,
  • grad,
  • krupa śnieżna.

Zróżnicowanie opadów atmosferycznych na Ziemi

Zróżnicowanie opadów atmosferycznych na Ziemi zachodzi pod wpływem 5 czynników.

1. Cyrkulacja atmosferyczna na Ziemi, w tym:

• rozmieszczenia układów niskiego i wysokiego ciśnienia atmosferycznego,
• powietrze, które krąży między układami barycznymi.

Układy niskiego ciśnienia sprzyjają powstawaniu chmur i opadów atmosferycznych.

Przykład: okolice równika.

Układy wysokiego ciśnienia utrudniają powstawanie chmur i opadów.

Przykład: obszary zwrotnikowe i okołobiegunowe.

2. Wysokość nad poziomem morza

• Wraz ze wzrostem wysokości temperatura powietrza obniża się średnio o 0,6°C co 100 m.
• W chłodnym powietrzu para wodna szybciej ulega kondensacji, dlatego częściej powstają chmury i dochodzi do opadów.
• Takie warunki panują w górach, gdzie występują większe opady niż na sąsiadujących z nimi nizinach.

3. Rzeźba terenu

• Rzeźba terenu wpływa na opady przede wszystkim w górach.
• Obszary górskie są barierą dla wilgotnych mas powietrza, dlatego po dwóch stronach obszaru górskiego obserwuje się znaczne różnice w ilości opadów.

Przykład: Góry Skandynawskie (zob. GIF). 

4. Odległość od mórz i oceanów

• W miarę oddalania się od mórz i oceanów ilość opadów maleje.
• Na wybrzeżach → wyższe roczne sumy opadów.
• W głębi lądu → niższe roczne sumy opadów.

Przykład: zróżnicowanie rocznej sumy opadów w Europie:

• wybrzeża Atlantyku – prawie 1400 mm,
• w środkowej części Europy – niespełna 600 mm,
• na wschodnich krańcach Europy – ok. 300 mm.
  
  

5. Prądy morskie

• Ciepłe prądy morskie → wzrost wilgotności powietrza i wyższe opady.
• Zimne prądy morskie → zmniejszanie wilgotności powietrza i niższe opady.

Przykład: różne roczne sumy opadów na wschodnim i zachodnim wybrzeżu Ameryki Płd.

Rozmieszczenie opadów na Ziemi

Co to są osady atmosferyczne?

Jak powstają osady atmosferyczne?

Osady atmosferyczne powstają na różne sposoby.

1. Z pary wodnej zawartej w powietrzu, która przechodzi przemiany fizyczne. 

• Wskutek kondensacji pary wodnej, która osadza się na trawie i niskich przedmiotach, powstaje rosa. 
• Wskutek resublimacji pary wodnej powstaje szron → na trawie i niskich obiektach.

2. Z kropelek mgły (efekt kondensacji pary wodnej), które zamarzają, powstaje szadź → na krzewach, drzewach i wysokich obiektach.

3. Z deszczu lub mżawki, które gwałtownie zamarzają na zimnej powierzchni → gołoledź.