Uzależnienie od internetu to zjawisko dość nowe, bo towarzyszące nam dopiero od mniej więcej 30 lat. Jednak uzależnienie od internetu w przeszłości dotyczyło nielicznych osób, głównie młodych mężczyzn skupionych na grach komputerowych. Obecnie uzależnienie od internetu jest poważnym problemem społecznym. W badaniach z 2019 roku (czyli jeszcze sprzed pandemii) o objawach świadczących o problematycznym używaniu internetu mówiło blisko 12% nastolatków, a w grupie tej było więcej dziewcząt niż chłopców.
Co to jest uzależnienie od internetu?
Rodzaje uzależnień od internetu
-
cyber-relationship addiction – uzależnienie od komunikatorów i poznawania nowych ludzi w sieci,
-
net compulsions – kompulsywne korzystanie z sieci, np. z mediów społecznościowych, gier online, zakupów przez internet,
-
cybersexual addiction – nałogowe korzystanie z serwisów pornograficznych, czatów erotycznych, uprawianie cyberseksu,
-
information overload – przeciążenie informacyjne polegające na ciągłym sprawdzaniu wiadomości i danych w sieci i poczuciu przytłoczenia nimi i bezsilności wobec nich,
-
computer addicion – ogólne uzależnienie od korzystania z komputera (obecnie także telefonu) i gier komputerowych.
Uzależnienie od internetu – przyczyny
Szczególnie narażone na uzależnienie od internetu są osoby, które mają mało dobrych relacji w życiu realnym, czują się samotne, nielubiane, wykluczone, przeżywają stres (np. stres szkolny), są narażone na przemoc ze strony rówieśników. Chcą uciec od swoich problemów, spotkać w sieci ludzi, którzy okażą im aprobatę. Nie myślą o tym, że spotykają w internecie awatary, a nie prawdziwych ludzi. Każdy może wykreować swój wizerunek, opowiedzieć o sobie zmyśloną historię, wstawić ukradzione zdjęcie.
Główne objawy uzależnienia od internetu
-
Osoba uzależniona czuje ciągle pragnienie – wręcz przymus – bycia online. Co chwila odświeża pocztę, sprawdza media społecznościowe, korzysta z komunikatorów. Stale ma przy sobie telefon lub komputer, sprawdza powiadomienia i chce natychmiast na nie zareagować. Nie umie się przed tym powstrzymać.
-
Silnie przeżywa to, co się dzieje w sieci. Boi się, że coś przegapi, że coś ją ominie (tzw. zespół FOMO, czyli fear of missing out – lęk przed przeoczeniem czegoś, co właśnie się wydarzyło).
-
Jeśli z jakiegoś powodu musi być poza siecią, czuje niepokój i lęk, czegoś jej bardzo brakuje, źle się czuje.
-
Osoba uzależniona coraz dłużej i intensywniej korzysta z internetu. Traci poczucie czasu, gdy jest online. Zapomina o jedzeniu, piciu, korzystaniu z toalety. Nawet wtedy, gdy czuje ból głowy, pleców, oczu – nie przestaje korzystać z komputera albo telefonu (grać, oglądać filmów, śledzić podcastów itp.). Wie, że sesje w internecie jej szkodzą, ale nie umie z nich zrezygnować.
-
Wreszcie – traci zainteresowanie tym, co kiedyś sprawiało jej radość. Coraz rzadziej robi cokolwiek offline. Zaniedbuje obowiązki, rezygnuje z pasji, traci relacje w prawdziwym życiu. Zraża do siebie bliskich, bo nawet podczas rozmowy patrzy w ekran i reaguje na to, co dzieje się w internecie (phubbing).
Skutki uzależnienia od internetu
-
pogorszenie stanu zdrowia,
-
bezsenność,
-
zaburzenia emocjonalne (depresja, stany lękowe),
-
problemy w szkole,
-
zerwanie ważnych relacji.
Dlatego konieczne jest leczenie uzależnienia od internetu. Szczególnie ważne jest to w przypadku młodych osób, które dopiero wchodzą w życie. Jeśli całą swoją aktywność (nawiązywanie przyjaźni i związków, hobby, naukę, zakupy itd.) przeniosą do sieci, to nie nauczą się żyć w świecie rzeczywistym.
Zagrożenia w cyberprzestrzeni
Jak zapobiegać uzależnieniu od internetu?
-
Spróbuj przez kilka dni obserwować swoje zachowania. Jak często chcesz sięgnąć po telefon lub komputer do celów innych niż lekcje online albo sprawdzenie tematu, którego się akurat uczysz? Kiedy po raz pierwszy w ciągu dnia sprawdzasz powiadomienia, pocztę, aplikacje? Ile razy dziennie to robisz? Kiedy po raz ostatni? Włącz opcję albo zainstaluj aplikację kontrolującą czas spędzany przed ekranem lub po prostu używaj zegarka i rób notatki.
-
W komputerze, z którego korzystasz podczas nauki, załóż dwa profile użytkownika. Jeden do lekcji, uczenia się, pisania prac – do niego nie podpinaj żadnych mediów społecznościowych, żadnych powiadomień, poczty elektronicznej. Drugi niech będzie „prywatny” – w tym mogą pojawiać się wiadomości. Na ten wchodź tylko w określonym czasie (np. na dwie godziny po wypełnieniu wszystkich obowiązków).
-
Kiedy masz lekcje online, bierz w nich udział. Nie zaglądaj jednocześnie do innych zakładek, nie zerkaj na ekran telefonu – skup się na nauce, tak jak w szkole.
-
Odkładaj telefon, nie noś go stale przy sobie. Kiedy korci cię, żeby coś w nim sprawdzić, zastanów się, dlaczego masz taką chęć i czym możesz zastąpić ten odruch. Może poćwiczysz, pójdziesz na spacer, porozmawiasz z kimś, posłuchasz muzyki? Kiedy chcesz posłuchać audiobooka albo muzyki na telefonie, używaj pobranych plików i włączaj tryb samolotowy.
-
Umów się razem z innymi członkami rodziny, że macie godziny offline. Niech to będzie ta sama pora dla wszystkich. Wtedy odkładacie wszystkie urządzenia ekranowe na bok i robicie coś analogowego. Razem albo osobno, ale solidarnie.
-
Nie śpij z telefonem obok łóżka, nie zaglądaj do niego przed snem. Jeśli budzi cię alarm w komórce, to zmień zwyczaj – kup zwykły budzik i naucz się z niego korzystać.
-
Możesz korzystać z komunikatorów do rozmów ze znajomymi, ale staraj się także spotykać z nimi twarzą w twarz albo rozmawiać przez telefon. To inny rodzaj kontaktu, bardzo potrzebny dla równowagi psychicznej.
-
Pielęgnuj swoje pasje, zainteresowania. Wybierz dla siebie jakiś rodzaj sportu
(nie e-sportu) i regularnie go uprawiaj.
Sprawdź, czy grozi ci uzależnienie od internetu
Jeśli czujesz, że tracisz kontrolę nad tym, jak często zaglądasz do internetu i jak dużo tam przebywasz, koniecznie porozmawiaj o tym z kimś bliskim, najlepiej z osobą, która rozumie problemy współczesnej młodzieży. Możesz zgłosić się do szkolnego psychologa lub pedagoga, zadzwonić pod numer telefonu zaufania (116 111) Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, poczytać materiały na temat uzależnienia od internetu dostępne np. na stronach fundacji Dbam o mój zasięg. Dostępne są także poradnie leczenia uzależnień (w tym uzależnienia od internetu), gdzie prowadzi się terapię indywidualną i terapię grupową.
